ابوحنیفه از دیدگاه غزالی

یافعی در شرح حال غزالی می‌گوید:

 وفضائل الإمام حجة الاسلام أبی حامد الغزالی رضی الله عنه أکثر من أن تحصر، وأشهر من أن تشهر. وقد روینا من الشیخ الفقیه الإمام العارف بالله، رفیع المقام الذی اشتهرت کرامته العظیمة وترادفت وقال للشمس یوما قفی فوقفت حتى بلغ المنزل الذی یرید من مکان بعید.

 فضائل إمام حجه الاسلام أبو حامد غزالی رضی الله عنه بیش از آن است که در حدّ و حصر بگنجد و مشهورتر از آن است که نیاز به معرفی داشته باشد. و ما از این شیخ فقیه إمام عارف بالله، که به حدی رفیع المقام است که کرامت عظیمه او هم پا و هم سنگ با خورشید گشته تا جایی که روزی به خورشید گفت: در آسمان بمان و خورشید هم در آسمان ماند تا او به سر منزل مقصود خود که در مکانی دور دست قرار داشت رسید.( مرآة الجنان، حوادث سنة ۵۰۵ )

سیوطی در باره شخصیت غزالی می‌گوید:

وعلى رأس الخامسة الإمام أبو حامد الغزالی، وذلک لتمیزه بکثرة المصنفات البدیعات، وغوصه فی بحور العلم… حتى قال بعض العلماء الأکابر الجامعین بین العلم الظاهر والباطن: لو کان بعد النبی صلى الله علیه وآله وسلم نبی لکان الغزالی، وأنه یحصل ثبوت معجزاته ببعض مصنفاته.

در رأس گروه پنجم إمام أبو حامد غزالی قرار دارد، واین به علّت تصنیفات نو و جدید او و غوص عمیق او در دریاهای علم است… تا جایی که بعضی از علمای بزرگ جامع بین علم ظاهر و باطن در باره او گفته‌اند:

اگر بعد از پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم پیامبری می‌بود هر‌آینه آن شخص غزالی می‌بود، و معجزات او نیز با  بعضی از مصنفاتش آشکار می‌شد.( التنبئه بمن یبعثه الله على رأس کل مائة، سیوطی، ص ۱۲)

زرقانی در باره شخصیت غزالی می‌گوید:

ذکر له الأسنوی فی «المهمات» ترجمة حسنة منها: هو قطب الوجود والبرکة الشاملة لکل موجود، وروح خلاصة أهل الإیمان، والطریق الموصل إلى رضا الرحمن، یتقرب به إلى الله تعالى کل صدیق، ولا یبغضه إلا ملحد أو زندیق. مات بطوس سنة ۵۰۵٫

أسنوی در کتاب «المهمات» ترجمه و شرح حال بسیار خوبی در باره غزالی آورده و این گونه می‌گوید: او قطب وجود و دارای برکتی است که شامل هر موجودی می‌شود، و او خلاصه روح أهل إیمان، و راه رسیدن به رضایت خدای رحمان است که هر انسان صدیقی می‌تواند از طریق او به خداوند ‌تعالى برسد، و کسی جز ملحد یا زندیق به او بغض نمی‌ورزد. و او در سال ۵۰۵ هـ . در طوس وفات کرده است.( شرح المواهب اللدنیه، ج ۱ ، ص ۳۶)

اما سخن امام غزالی پیرامون ابوحنیفه:

پس روشن شد. به نظر جناب غزالی ابوحنیفه:

مجتهد نبوده است،علم الحدیث رو بلد نبوده.البته این نظر یک عالم بزرگ سنی در باره ابوحنیفه می باشد...